Ashta Siddhi (अष्ट सिद्धि)

अष्ट सिद्धि: दिव्य शक्तिको परिचय र ऐतिहासिक उदाहरणहरू

Ashta Siddhi: Introduction to Divine Powers with Historical Examples

हनुमानले  प्राप्त गर्नुभएका अष्टसिद्धिहरु;

परिचय  - Introduction

अष्ट सिद्धि (Ashta Siddhi) भनेको हिन्दू धर्मशास्त्रमा उल्लेखित आठ प्रकारका दिव्य शक्तिहरू हो, जसले व्यक्तिलाई प्रकृति, समय, र आत्मामाथि पूर्ण नियन्त्रण प्रदान गर्दछ। यी सिद्धिहरू भगवान हनुमान, देवता, र ऋषिमुनिहरूले प्राप्त गरेको मानिन्छ। हनुमान चालीसामा पनि उल्लेख छ—"अष्ट सिद्धि नौ निधिको दाता"—जसले हनुमानले आफ्ना भक्तहरूलाई यी सिद्धि प्रदान गर्न सक्ने क्षमता राख्दछन्।

अष्ट सिद्धिको सूची र विवरण - List of Ashta Siddhis with Explanations

यहाँ प्रत्येक सिद्धिको संक्षिप्त परिचय, उदाहरणसहित प्रस्तुत गरिएको छ:

अणिमा - Anima

अणिमा सिद्धिले व्यक्तिलाई आफ्नो शरीरलाई परमाणुको आकारसम्म सानो बनाउन सक्षम बनाउँछ। यसको प्रयोग हनुमानजीले लंकामा सीताको खोजी गर्दा गरेका थिए। उनले आफ्नो विशालकाय शरीरलाई सानो बनाएर राक्षसहरूको नजरबाट बचे।

महिमा - Mahima

यो सिद्धिले शरीरलाई विशाल आकार दिन्छ। हनुमानजीले महिमा प्रयोग गरेर सुवर्णभूमि पहाड उचाल्न सफल भएका थिए, जसले लक्ष्मणलाई जीवन दान दिएको थियो। भगवान विष्णुको वामन अवतारले पनि यस्तै सिद्धि प्रदर्शन गरेका थिए।

गरिमा - Garima

गरिमाले शरीरको वजन असीमित रूपमा बढाउँछ। हनुमानजीले रावणको दरबारमा आफ्नो पुच्छरलाई अत्यधिक भारी बनाएर राक्षसहरूलाई चुनौती दिएका थिए। भीमले पनि हनुमानको पुच्छर उचाल्न नसकेको प्रसिद्ध घटनाले यसलाई उदाहरणित गर्छ।

लघिमा - Laghima

यसले शरीरलाई हावाजस्तो हल्का बनाउँछ, जसले गर्दा उड्न सकिन्छ। हनुमानजीले लंका सम्म उडेर जानु र अनेकौं देवताहरूले यसको प्रयोग गरेको उल्लेख छ।

प्राप्ति - Prapti

यो सिद्धिले कुनै पनि वस्तु वा स्थानमा तत्काल पुग्न वा प्राप्त गर्न सक्षम बनाउँछ। पौराणिक कथाहरूमा देवता र दानवहरूले यसको प्रयोग गरेर अस्त्र-शस्त्र सिर्जना गरेको उल्लेख छ।

प्राकाम्य - Prakamya

यसले जलमा बस्न, दीर्घायु हुन, वा आवश्यकताअनुसार शरीरलाई अनुकूल बनाउन सकिन्छ। ऋषि मुनिहरूले सयौं वर्षसम्म जलमा तपस्या गरेको कथा यसको उदाहरण हो।

ईशित्व  - Ishitwa / Ishitva

प्रकृतिलाई नियन्त्रण गर्ने क्षमता। यस सिद्धि भएको व्यक्तिले वर्षा, वायु, र पृथ्वीलाई आफ्नो इच्छाअनुसार चलाउन सक्छ। महाभारतमा कृष्णले इन्द्रको क्रोधलाई शान्त गरेर गोकुलवासीलाई बचाउनु यसको प्रमाण हो।

वशित्व  - Washitwa / Vashitva

यसले अरूको मन नियन्त्रण गर्न सकिन्छ। भगवान विष्णुले आफ्ना अवतारहरूमा हिंस्रक जनावरहरूलाई शान्त गरेको उल्लेख छ।

कसले प्राप्त गरे? - Who Possessed These Siddhis?

अष्ट सिद्धि प्रमुख रूपमा हनुमानजीले प्राप्त गरेका थिए। हिन्दू पुराणअनुसार, उनी मात्र होइन, कपिल मुनि, भृगु ऋषि, र अश्वत्थामा जस्ता पात्रहरूले पनि केही सिद्धिहरू प्रयोग गरेका थिए।

Hanuman Chalisa - हनुमान चालिसा पाठ

निष्कर्ष - Conclusion

अष्ट सिद्धि भक्ति र साधनाको माध्यमबाट प्राप्त हुने दिव्य उपहार हो। हनुमानजीको कथाले यी शक्तिहरूको महत्त्व र आध्यात्मिक उन्नतिको प्रेरणा दिन्छ। यसले केवल शारीरिक सामर्थ्य मात्र होइन, आत्मिक शुद्धताको पनि संकेत गर्छ।

#ashttha #siddhi