सूर्याष्टकम् - आदिदेव नमस्तुभ्यं - Suryashtakam: Adi Deva Namastubhyam
 |
| सूर्याष्टकम् |
आदिदेव नमस्तुभ्यं प्रसीद मम भास्कर ।
दिवाकर नमस्तुभ्यं प्रभाकर नमोऽस्तु ते ॥१॥
Aadi-Dewa Namastubhyam Prasiida Mama Bhaaskara |
Divaakara Namastubhyam Prabhaakara Namostu Te ||1||
आदिदेव (Aadi-Dewa): First God (शुरुको देउता)
आदि (Aadi) = Beginning with, First (शुरु)
देव (Dewa) = Dewa, God (देउता)
नमस्तुभ्यं (Namastubhyam): Salutations to You (तपाईंलाई नमन गर्छु)
नमस् (Namas) = Bow, Obeisance, Reverential Salutation (नमन)
तुभ्यम् (Tubhyam) = to You (तपाईलाई)
प्रसीद (Prasiida): Be Gracious (दयालु)
मम (Mama): (Be Gracious) to me (मलाई)
भास्कर (Bhaaskara): Making Light, Shining, the Sun (उज्यालोदाता)
दिवाकर (Divaakara): Day-Maker, the Sun (दिन-निर्माता)
प्रभाकर (Prabhaakara): Light-Maker, the Sun (उज्यालो-निर्माता)
नमोऽस्तु (Namostu): Salutations (नमस्कार गर्छु)
नमस् (Namas) = Bow, Obeisance, Reverential Salutation (नमस्कार)
अस्तु (Astu) = Let it be, Be it so (छ)
ते (Te): to You (तपाईं)
सप्ताश्वरथमारूढं प्रचण्डं कश्यपात्मजम् ।
श्वेतपद्मधरं देवं तं सूर्यं प्रणमाम्यहम् ॥२॥
Sapta-Ashwa-Ratham-Aaruuddham Pracannddam Kashyapa-[A]atmajam |
Shweta-Padma-Dharam Dewam Tam Suuryam Prannamaamy[i]-Aham ||2||
सप्ताश्वरथमारूढं (Sapta-Ashwa-Ratham-Aaruuddham): Who is mounted on a Chariot driven by Seven Horses (सात घोडे रथमा चढेका)
सप्त (Sapta) = Seven (सात)
अश्व (Ashwa) = Horse (घोडा)
रथ (Ratha) = Chariot (रथ, वाहन)
आरूढ (Aaruuddha) = Mounted, Ascended (चढेका)
प्रचण्डं (Pracannddam): Great, Large, Hot (महान्, विशाल, तातो, उग्र)
कश्यपात्मजम् (Kashyapa-Aatmajam): Who is the Son of sage Kashyapa (कश्यप ऋषिका पुत्र)
कश्यप (Kashyapa) = Sage Kashyapa (महर्षि कश्यप)
आत्मज (Aatmaja) = Son (पुत्र, छोरो)
श्वेतपद्मधरं (Shveta-Padma-Dharam): Who holds a White Lotus (in His Hand) (सेतो कमलको फूल धारण गरेका)
श्वेत (Shveta) = White (सेतो, शुद्ध)
पद्म (Padma) = Lotus (कमलको फूल)
धर (Dhara) = Holding (धारण गरेका, लिएका, बोकेका)
देव (Dewa) = Dewa, God (देउता)
तं (Tam): Him ( उनै)
सूर्यं (Suuryam): Surya Dewa, The Sun God (सूर्य -देव, घाम-देउता)
प्रणमाम्यहम् (Prannamaami-Aham): I Salute You (O Suryadeva) (म प्रणाम-गर्छु)
प्रणम् (Prannam) = Bow, make Obeisance to (प्रणाम)
अहम् (Aham) = I (म)
लोहितं रथमारूढं सर्वलोकपितामहम् ।
महापापहरं देवं तं सूर्यं प्रणमाम्यहम् ॥३॥
Lohitam Ratham-Aaruuddham Sarwa-Loka-Pitaamaham |
Mahaa-Paapa-Haram Dewam Tam Suuryam Prannamaamy[i]-Aham ||3||
लोहितं (Lohitam): Red, Reddish (रातो)
रथ (Ratha) = Chariot (रथ, वाहन)
आरूढ (Aaruuddha) = Mounted, Ascended (चढेका)
सर्वलोकपितामहम् (Sarva-Loka-Pitaamaham): Who is the Grandfather of everyone (being the first God) (सारा संसार/सम्पूर्ण लोकका हजुरबुवा)
सर्व (Sarva) = All (सबै)
लोक (Loka) = Person, World (संसार)
पितामह (Pitaamaha) = Paternal Grandfather (बुवा पट्टिका हजुरबुवा)
महापापहरं (Mahaa-Paapa-Haram): Who removes great Sins (पाप र दु:खहरुलाई हरण गर्ने)
महा (Mahaa) = Great (
पाप (Paapa) = Sins
हर (Hara) = Taking away
देव (Dewa) = Dewa, God (देउता)
तं (Tam): Him ( उनै)
सूर्यं (Suuryam): Surya Dewa, The Sun God (सूर्य -देव, घाम-देउता)
प्रणमाम्यहम् (Prannamaami-Aham): I Salute You (O Suryadeva) (म प्रणाम-गर्छु)
प्रणम् (Prannam) = Bow, make Obeisance to (प्रणाम)
अहम् (Aham) = I (म)
त्रैगुण्यं च महाशूरं ब्रह्मविष्णुमहेश्वरम् ।
महापापहरं देवं तं सूर्यं प्रणमाम्यहम् ॥४॥
Trai-Gunnyam Cha Mahaa-Shuuram Brahma-Wishnu-Maheshvaram |
Mahaa-Paapa-Haram Dewam Tam Suuryam Prannamaamy[i]-Aham ||4||
त्रैगुण्यं (Trai-Gunnyam): Who is having the Three Gunas (of Brahma, Vishnu and Shiva) (तिनै गुणले युक्त भएका)
त्रि (Tri) = Three (तीन)
गुण (Gunna) = Quality (गुण)
च (Cha): And, sometimes for emphasis or gap-filling (र, अनि)
महाशूरं (Mahaa-Shuuram): Who is the Heroic One (महान् वीर)
महा (Mahaa) = Great (महान्)
शूर (Shuura) = Strong, Powerful, Heroic, Brave (वीर)
ब्रह्मविष्णुमहेश्वरम् (Brahma-Vissnnu-Maheshvaram): (Who is having the Three Gunas of) Brahma, Vishnu and Shiva (ब्रह्मा, विष्णु र महेश्वरका तीनै गुण भएका)
ब्रह्म (Brahma) = Brahma (ब्रह्मा)
विष्णु (Vissnnu) = Vishnu (विष्णु)
महेश्वर (Maheshvara) = Maheswara (महेश्वर)
महापापहरं (Mahaa-Paapa-Haram): Who removes great Sins (पाप र दु:खहरुलाई हरण गर्ने)
महा (Mahaa) = Great (ठुला)
पाप (Paapa) = Sins (पाप)
हर (Hara) = Taking away (हर्नेवाला)
देव (Dewa) = Dewa, God (देउता)
तं (Tam): Him ( उनै)
सूर्यं (Suuryam): Surya Dewa, The Sun God (सूर्य -देव, घाम-देउता)
प्रणमाम्यहम् (Prannamaami-Aham): I Salute You (O Suryadeva) (म प्रणाम-गर्छु)
प्रणम् (Prannam) = Bow, make Obeisance to (प्रणाम)
अहम् (Aham) = I (म)
बृंहितं तेजःपुञ्जं च वायुमाकाशमेव च ।
प्रभुं च सर्वलोकानां तं सूर्यं प्रणमाम्यहम् ॥५॥
Brmhitam Tejah-Pun.jam Cha Waayum-Aakaasham-Ewa Cha |
Prabhum Cha Sarwa-Lokaanaam Tam Suuryam Prannamaamy[i]-Aham ||5||
बृंहितं (Brmhitam): Strengthened, Nourished, Grown, Increased (भरण-पोषण भएको)
तेजःपुञ्जं (Tejah-Pun.jam): Mass of Fiery Energy
तेजस् (Tejas) = Fiery Energy (तेज, अग्नि शक्ति)
पुञ्ज (Pun.ja) = Heap, Mass (थुप्रो, झुप्पो, रास)
च (Cha): And, sometimes for emphasis or gap-filling (र, अनि)
वायुमाकाशमेव (Vaayum-Aakaasham-Eva): (Whose energy pervades everywhere) like Air and Sky (जसको उर्जा वायु र आकाश जस्तै सर्वत्र व्याप्त छ)
वायु (Vaayu) = Vayu, Air (पवन, हावा)
आकाश (Aakaasha) = Akasha, Sky (आकाश)
एव (Eva) = Just, Exactly (यस्तै)
च (Cha): And, sometimes for emphasis or gap-filling (र, अनि)
प्रभुं (Prabhum): Lord, Master (हे स्वामी)
सर्वलोकानां (Sarva-Lokaanaam): (Who is the Lord of) All the Worlds (सबै लोकहरु - त्रिलोक/१४ भुवन)
सर्व (Sarva) = All (सबै)
लोक (Loka) = World (लोक)
तं (Tam): Him ( उनै)
सूर्यं (Suuryam): Surya Dewa, The Sun God (सूर्य -देव, घाम-देउता)
प्रणमाम्यहम् (Prannamaami-Aham): I Salute You (O Suryadeva) (म प्रणाम-गर्छु)
प्रणम् (Prannam) = Bow, make Obeisance to (प्रणाम)
अहम् (Aham) = I (म)
बन्धुकपुष्पसङ्काशं हारकुण्डलभूषितम् ।
एकचक्रधरं देवं तं सूर्यं प्रणमाम्यहम् ॥६॥
Bandhuka-Pusspa-Sangkaasham Haara-Kunnddala-Bhuussitam |
Eka-Cakra-Dharam Dewam Tam Suuryam Prannamaamy[i]-Aham ||6||
बन्धुकपुष्पसङ्काशं (Bandhuka-Pusspa-Sangkaasham): Who appear beautiful like a Red Hibiscus Flower (घण्टी फूल जस्तै स्वरूप भएका)
बन्धुक (Bandhuka) = Hibiscus (घण्टी फूल)
पुष्प (Pusspa) = Flower (फूल)
सङ्काश (Sangkaasha) = Look, Appearance (स्वरूप, आकृति)
हारकुण्डलभूषितम् (Haara-Kunnddala-Bhuussitam): Who is adorned with Garland and Ear-Rings ( माला, कुण्डलले सुसज्जित)
हार (Haara) = Garland, Necklace (माला)
कुण्डल (Kunnddala) = Ear-Ring, also Bracelet (कुण्डल)
भूषित (Bhuussita) = Adorned with (पहिरिएका, सजिएका)
एकचक्रधरं (Eka-Cakra-Dharam): Who holds a Discus in one Hand (एउटा चक्र धारण गरेका)
एक (Eka) = One (एउटा)
चक्र (Cakra) = Discus (एक बहु-उपयोगी चक्र हतियार)
धर (Dhara) = Holding (धारण गरेका)
तं (Tam): Him ( उनै)
सूर्यं (Suuryam): Surya Dewa, The Sun God (सूर्य -देव, घाम-देउता)
प्रणमाम्यहम् (Prannamaami-Aham): I Salute You (O Suryadeva) (म प्रणाम-गर्छु)
प्रणम् (Prannam) = Bow, make Obeisance to (प्रणाम)
अहम् (Aham) = I (म)
तं सूर्यं जगत्कर्तारं महातेजः प्रदीपनम् ।
महापापहरं देवं तं सूर्यं प्रणमाम्यहम् ॥७॥
Tam Suuryam Jagat-Kartaaram Mahaa-Tejah Pradiipanam |
Mahaa-Paapa-Haram Dewam Tam Suuryam Prannamaamy[i]-Aham ||7||
तं (Tam): Him ( उनै)
सूर्यं (Suuryam): Surya Dewa, The Sun God (सूर्य -देव, घाम-देउता)
जगत्कर्तारं (Jagat-Kartaaram): Who is the Agent behind this World (i..e gives energy for actions) संसार बनाउने)
जगत् (Jagat) = World (संसार)
कर्तृ (Kartr) = Doer, Maker, Agent, Author (बनाउने, चलाउने)
महातेजः (Mahaa-Tejah): Great Energy
महा (Mahaa) = Great
तेजस् (Tejas) = Fiery Energy (तेज, अग्नि शक्ति)
प्रदीपनम् (Pradiipanam): Inflaming, Exciting (बलिरहने)
महापापहरं (Mahaa-Paapa-Haram): Who removes great Sins (पाप र दु:खहरुलाई हरण गर्ने)
महा (Mahaa) = Great (
पाप (Paapa) = Sins
हर (Hara) = Taking away
देव (Dewa) = Dewa, God (देउता)
तं (Tam): Him ( उनै)
सूर्यं (Suuryam): Surya Dewa, The Sun God (सूर्य -देव, घाम-देउता)
प्रणमाम्यहम् (Prannamaami-Aham): I Salute You (O Suryadeva) (म प्रणाम-गर्छु)
प्रणम् (Prannam) = Bow, make Obeisance to (प्रणाम)
अहम् (Aham) = I (म)
तं सूर्यं जगतां नाथं ज्ञानविज्ञानमोक्षदम् ।
महापापहरं देवं तं सूर्यं प्रणमाम्यहम् ॥८॥
Tam Suuryam Jagataam Naatham Jnyaana-Wijnyaana-Mokssadam |
Mahaa-Paapa-Haram Dewam Tam Suuryam Prannamaamy[i]-Aham ||8||
तं (Tam): Him ( उनै)
सूर्यं (Suuryam): Surya Dewa, The Sun God (सूर्य -देव, घाम-देउता)
जगतां (Jagataam): (Who is the Lord of the) World (संसार)
जगत् (Jagat) = World (संसार)
नाथं (Naatham): Lord, Master (स्वामी)
ज्ञानविज्ञानमोक्षदम् (Jnyaana-Wijnyaana-Mokssadam): Who grants Understanding, Knowledge which leads to Liberation
ज्ञान (Jnyaana) = Knowledge (ज्ञान, बौद्धिकटा, बोध)
विज्ञान (Vijnyaana) = Understanding, Knowledge (विशुद्ध ज्ञान, प्रयोगद्वारा प्रमाणित गरिएको ज्ञान)
मोक्ष (Mokssa) = Liberation (छुटकारा)
द (Da) = Giving, Granting (प्रदान गर्ने)
महापापहरं (Mahaa-Paapa-Haram): Who removes great Sins (पाप र दु:खहरुलाई हरण गर्ने)
महा (Mahaa) = Great (
पाप (Paapa) = Sins
हर (Hara) = Taking away
देव (Dewa) = Dewa, God (देउता)
तं (Tam): Him ( उनै)
सूर्यं (Suuryam): Surya Dewa, The Sun God (सूर्य -देव, घाम-देउता)
प्रणमाम्यहम् (Prannamaami-Aham): I Salute You (O Suryadeva) (म प्रणाम-गर्छु)
प्रणम् (Prannam) = Bow, make Obeisance to (प्रणाम)
अहम् (Aham) = I (म)
॥इति श्रीसूर्याष्टकम्॥
परिचय
सूर्याष्टक एक प्रसिद्ध संस्कृत स्तोत्र हो जुन सूर्य देवता, सूर्य, को समर्पित छ। यो स्तोत्र हिन्दू भक्ति साहित्यको समृद्ध तन्तुमा समाविष्ट छ र सूर्यको महत्वलाई दर्साउँछ, जो केवल एक देवता मात्र होइन, जीवनको स्रोत पनि हो। "सूर्याष्टक" शब्द "सूर्य" (सूर्य) र "अष्टक" (आठ श्लोक) बाट उत्पन्न भएको हो, र यसमा सूर्यको गुण, शक्तिहरू, र महिमा वर्णन गर्ने आठ शक्तिशाली श्लोकहरू समाविष्ट छन्।
सूर्यको महत्व
हिन्दू पौराणिकतामा, सूर्य केवल एक आकाशीय पिण्ड मात्र होइन; उहाँलाई एक दिव्य अस्तित्वको रूपमा मानिन्छ, जसले अँध्यारोलाई हटाइ जीवनको प्रकाश ल्याउनुहुन्छ। उहाँलाई प्रायः सात घोडाहरूले तानिएको रथमा चित्रित गरिन्छ, जसले प्रकाशका सात रंग र हप्ताको दिनहरूको प्रतीकत्व प्रस्तुत गर्छ। सूर्यलाई ऊर्जा, स्वास्थ्य, र समृद्धिको लागि पूजा गरिन्छ, जसले उहाँलाई धेरै आध्यात्मिक अभ्यासहरूको केन्द्रमा राखेको छ।
सूर्याष्टकको संक्षेपमा
सूर्याष्टक स्तोत्र विभिन्न पक्षहरूको सम्मान गर्ने श्लोकहरूको श्रृंखला हो। प्रत्येक श्लोक सूर्य देवताको विभिन्न गुणहरूको चर्चा गर्छ र भक्ति, आभार, र श्रद्धा व्यक्त गर्छ।
- आदि देव नमस्तुभ्यम्: यो स्तोत्र सूर्यलाई "आदि देव" भनेर प्रणाम गर्दै प्रारम्भ हुन्छ, उहाँको सर्वोच्च शक्ति र ब्रह्माण्डमा स्थानलाई स्वीकार गर्दै।
- सप्ताश्वरथमारुधम्: यो श्लोक सूर्यको रथलाई वर्णन गर्छ, जसले आकाशमा उहाँको चाँडो गतिलाई जोड दिन्छ। उहाँको रथ तान्ने सात घोडाहरू सूर्यको प्रकाशका सात रंगहरूलाई दर्शाउँछन् र ब्रह्माण्डमा प्रदान गरिएको महत्वपूर्ण ऊर्जा प्रतीक हो।
- लोहितम रथमारुधम्: सूर्यलाई रातो रथमा सवार भएको रूपमा चित्रित गरिएको छ, जसले शक्ति र जीवन्तता प्रस्तुत गर्छ। यो चित्रणले पृथ्वीमा जीवनको पोषणको उहाँको भूमिकालाई जोड दिन्छ।
- महापापहरुम्: यस श्लोकमा, सूर्यलाई पापहरूको नाशकको रूपमा सम्मान गरिन्छ, जसले भक्ताहरूलाई उहाँको आशीर्वाद खोज्नको लागि उद्धारको प्रस्ताव गर्दछ। उहाँका किरणहरू शुद्धिकर मानिन्छन्, जसले नकारात्मक कर्मलाई धोई दिन्छ।
- ज्ञानविज्ञानमोक्षदम्: सूर्यलाई ज्ञान, बुद्धि, र मोक्षको दाता भनेर आह्वान गरिएको छ। यसले सूर्यको प्रति भक्ति मार्फत आध्यात्मिक उज्यालो प्राप्त गर्न सकिने विश्वासलाई उजागर गर्छ।
- सकलम् पातालभुजङ्गधरः: यस स्तोत्रले सूर्यको क्षमताको स्वीकृति गर्दछ, जसले भक्तहरूलाई प्रतिकूलताहरू र चुनौतीहरूबाट जोगाउने संकेत गर्दछ, उहाँको रक्षक देवता को रूपमा।
- दीप्तिमानदत्तम्: सूर्यलाई तेजस्वी र प्रकाशमयको रूपमा वर्णन गरिएको छ, जसले शुद्धता र उज्यालोलाई समेटेको छ। यो श्लोकले अज्ञानतालाई हटाउने दिव्य प्रकाशको परिवर्तनकारी शक्तिलाई जोड दिन्छ।
- शीलगतानम्: अन्तिम श्लोक एक समापन प्रार्थना हो, जसले स्वास्थ्य, समृद्धि, र कल्याणको लागि सूर्यको आशीर्वादको खोज गर्दछ, र साँचो भक्ति द्वारा दिव्य कृपाको पहुँचको विश्वासलाई बलियो बनाउँछ।
सूर्याष्टकको पाठ गर्ने फाइदाहरू
सूर्याष्टक नियमित रूपमा पाठ गर्नेले भक्तहरूलाई विभिन्न फाइदाहरू प्राप्त गर्ने विश्वास गरिन्छ:
- आध्यात्मिक उन्नति: यो स्तोत्र दिव्यसँग जडान गर्नको एक माध्यमको रूपमा कार्य गर्छ, आध्यात्मिक विकास र आन्तरिक शान्ति प्रदान गर्छ।
- स्वास्थ्य र जीवन्तता: यसले सूर्यको उपचार गर्ने ऊर्जा आह्वान गर्ने विश्वास गरिन्छ, जसले शारीरिक स्वास्थ्य र जीवन्तता प्रवर्धन गर्दछ।
- अवरोधहरूको हटाउने: भक्तहरूले प्रायः आफ्नो जीवनमा चुनौतीहरू र कठिनाइहरूको निवारण अनुभव गर्दछन्।
- समृद्धिको आकर्षण: यो स्तोत्र समृद्धि र अभावको आकर्षणसँग सम्बन्धित छ, दुवै सामग्री र आध्यात्मिक रूपमा।
निष्कर्ष:
सूर्याष्टक केवल एक स्तोत्र मात्र होइन; यो भक्ति र दिव्य सूर्यको दिव्य तत्त्वसँग जडानको एक गहिरो अभिव्यक्ति हो। सूर्यलाई जीवन, ऊर्जा, र उज्यालोको दाता मान्दै भक्तहरूले प्रकाश र अँध्यारो, ज्ञान र अज्ञानको गहिरो दार्शनिक बुझाइलाई अँगाल्छन्। अनिश्चितताले भरीको संसारमा, सूर्याष्टकको पाठले आशाको एक ज्योतिको रूपमा कार्य गर्छ, खोजकर्ताहरूलाई आध्यात्मिक पूर्तिका लागि मार्गनिर्देशन गर्दछ।
.png)
0 Comments